Προσέγγιση ενίσχυσης εναλλακτικής επικοινωνίας - Το Γλωσσικό Πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ

Το Πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ είναι ένα γλωσσικό σύστημα γλωσσικής ανάπτυξης και εναλλακτικής επικοινωνίας. Σχεδιάστηκε από τη Βρετανίδα λογοπεδικό Margaret Walker το 1978, με σκοπό να παρέχει λειτουργική επικοινωνία και να ενθαρρύνει τη γλωσσική ανάπτυξη και τις δεξιότητες ανάγνωσης και γραφής μέσα από τη συνδυασμένη χρήση των χειρονομιών /«νοημάτων», των συμβόλων και της ομιλίας.

Το συγκεκριμένο Πρόγραμμα, έχει προσαρμοστεί και χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 40 χώρες με πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1992, μέσω του Πανελλήνιου Συλλόγου των Λογοπεδικών. Τα νοήματα που χρησιμοποιούνται από το ΜΑΚΑΤΟΝ-ΕΛΛΑΣ, προέρχονται από την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε κάθε χώρα, από της οποίας την νοηματική γλώσσα των κωφών δανείζεται τα νοήματα του από το ΜΑΚΑΤΟΝ.

Σύμφωνα με το πνεύμα της πολυαισθητηριακής προσέγγισης του προγράμματος  (δηλαδή χρήση νοημάτων, συμβόλων και ομιλίας) τα σύμβολα χρησιμοποιούνται για παιδιά και ενήλικες με ή χωρίς σωματική αναπηρία, για την ανάπτυξη της δομής της γλώσσας αλλά και για την ανάπτυξη προαναγνωστικών δεξιοτήτων που θα αποτελέσουν τη γέφυρα για την επίτευξη της εφαρμογής της κλασσικής μεθόδου, ανάγνωσης, όταν αυτή κρίνεται δυνατή.     

Τα σύμβολα του ΜΑΚΑΤΟΝ παρέχουν τη δυνατότητα του άμεσου και απτού χειρισμού της γλώσσας, από τα παιδιά και τους ενήλικες που παρουσιάζουν διαταραχές στην επικοινωνία, βοηθώντας ιδιαίτερα στον τομέα της δόμησης της γλώσσας και διευκολύνοντας την κατανόηση των μερών του λόγου που την αποτελούν. Τα σύμβολα επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες χρήσης του προγράμματος ως εναλλακτικό μέσο επικοινωνίας.

Η κριτική που δέχεται το ΜΑΚΑΤΟΝ ως προς τη χρήση του σε άτομα με αυτισμό αφορά κυρίως στην ύπαρξη και χρήση των νοημάτων στην εφαρμογή του προγράμματος. Εξαιτίας της αποτυχίας της εκπαίδευσης των παιδιών με αυτισμό στη νοηματική γλώσσα, τη δεκαετία του 1980, θεωρείται ακόμη ακατάλληλη πρακτική η χρήση οποιασδήποτε μορφής κινηματικής γλώσσας με στόχο την ανάπτυξη της επικοινωνίας.

Σύμφωνα όμως με την ιδρυτή του, το ΜΑΚΑΤΟΝ, δεν είναι νοηματική γλώσσα. Είναι γλωσσικό πρόγραμμα το οποίο έχει σαν στόχο την ανάπτυξη της επικοινωνίας και του λόγου είτε ακολουθώντας την αναπτυξιακή πορεία του ατόμου, είτε βρίσκοντας εναλλακτικούς τρόπους για την προώθηση τους. Το ΜΑΚΑΤΟΝ, δεν διδάσκει νοήματα αλλά χρησιμοποιεί συμπληρωματικά τα νοήματα σε συνδυασμό με την προφορική ομιλία με κύριο στόχο την αύξηση της κατανόησης του λόγου από το άτομο με δυσκολίες στην επικοινωνία. Αν το ίδιο το άτομο βρει βοηθητική και αποτελεσματική τη χρήση των νοημάτων και τα χρησιμοποιεί κατάλληλα εξυπηρετώντας τις επικοινωνιακές του ανάγκες, τότε τα νοήματα μπορεί να παραμείνουν ως τρόπος εναλλακτικής επικοινωνίας. Στην αντίθετη περίπτωση, τα νοήματα συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται από τους επικοινωνιακούς συνεργάτες για να υποστηρίξουν την καλύτερη κατανόηση του προφορικού λόγου.       

 

Μαρία Χούτρη

Ειδική Παιδαγωγός